O nas

/ Historia

Radziejowice

Radziejowice to niewielka miejscowość w południowo-zachodniej części Mazowsza, otoczona malowniczymi terenami dawnej Puszczy Jaktorowskiej, nad uroczą rzeczką Pisią Gągoliną. Walory krajobrazowe i obronne sprawiły, że w XV wieku zbudowano tu reprezentacyjną siedzibę rodu Radziejowskich, która w późniejszych wiekach przyciągała elitę polityczną, artystyczną i intelektualną kraju. Burzliwe dzieje rezydencji, niczym w soczewce, skupiają skomplikowaną historię Polski.
Pierwszym znanym właścicielem Radziejowic był Andrzej – protoplasta rodu Radziejowskich, poddany książąt mazowieckich, którzy w ówczesnym czasie nie podlegali królowi. Jako wielki orędownik idei włączenia ziem Mazowsza do korony, jego syn został hojnie odznaczony przez króla: za panowania Zygmunta Starego został wojewodą płockim. Można powiedzieć, że „zastał Radziejowice drewniane, a zostawił murowane”: pod koniec życia, obok drewnianego dworu otoczonego obwodem warownym, postawił murowaną wieżę mieszkalną.

Stanisław Radziejowski

Najsławniejszym z rodu był Stanisław Radziejowski, senator i zaufany króla. Miał rozległy majątek: oprócz Radziejowic należały do niego także Kampinos, Bolimów, Wilkowo i Mszczonów. Jego pierwsza żona była blisko spokrewniona z Janem III Sobieskim, natomiast dzięki drugiemu małżeństwu wszedł do stanu magnaterii litewsko-ruskiej. Wraz ze wzrostem znaczenia właściciela rozwijały się także Radziejowice. Stanisław rozbudował wieżę i postawił pałac, dużo większy, niż obecny (świadczą o tym fragmenty murów odkryte w 1997 r.). Z tego czasu pochodzą fragmenty dawnej kamieniarki w elewacjach Zameczku oraz piaskowe obramowania okien z łacińskimi sentencjami we wschodniej i południowej części budynku. O Radziejowicach pisano, że mogły pomieścić ponad 1000 gości. Stanisław chętnie to wykorzystywał, często organizując huczne uroczystości, na których bywał m.in. Zygmunt III Waza. O znaczeniu Stanisława Radziejowskiego, a co za tym idzie i jego rodowej siedziby niech świadczy fakt, że jego syna do chrztu podawał król Władysław IV. W Radziejowicach zatrzymał się także Jan III Sobieski, nuncjusz papieski Mario Filonardi oraz marszałkowa de Guebriant, pełniąca rolę ambasadora Francji.
Kolejnym z rodu Radziejowskich, który przyczynił się do rozbudowy majątku był prymas Michał Radziejowski. Dzisiejszy kształt Pałacu jest jego zasługą. On także powiększył Pałac Prymasowski w Warszawie oraz dzisiejszy Pałac Czapskich przy Krakowskim Przedmieściu.

Po śmierci Michała Radziejowskiego majątek odziedziczyli jego siostrzeńcy: Prażmowscy herbu Belina, którzy sprzedali go w połowie XVIII wieku. Kupcem był najprawdopodobniej marszałek Francji Lwendell, którego córka wyszła za mąż za Aleksandra Ossolińskiego. Jedna z ich córek, Anna, dostała Radziejowice w posagu. Jej mężem został Kazimierz Krasiński herbu Ślepowron. Przez kolejnych 130 lat majątek należał do rodziny Krasińskich, która sukcesywnie go upiększała. Zatrudniono Jakuba Kubickiego, architekta Stanisława Augusta, aby nadał pałacowi klasycystyczny wygląd. Według jego projektu na miejsce średniowiecznego obiektu powstał neogotycki Zameczek. Formy nadane przez Kubickiego są dostrzegalne do dziś we wnętrzu, a fasada Pałacu jest niemal identyczna z tą z XIX wieku. Wtedy też wokół rezydencji powstał park w stylu angielskim o swobodnym układzie oraz wybudowano Domek Modrzewiowy jako pomieszczanie dla administratora majątku.

Ambicją Krasińskich było stworzenie w Radziejowicach intelektualnego i kulturalnego salonu Warszawy. Stałymi bywalcami byli m.in.: Narcyza Żmichowska, Wiktor Gomulicki, Wojciech i Juliusz Kossakowie, Lucjan Rydel, Jarosław Iwaszkiewicz, Henryk Sienkiewicz, Józef Chełmoński. W 1928 roku w radziejowickim majątku kręcono pierwszą filmową adaptację „Pana Tadeusza”. Podczas II wojny światowej w Pałacu mieścił się szpital dla żołnierzy niemieckich. W 1945 roku Radziejowice zostały przekazane Gminnej Radzie Narodowej, a następnie przejęło je Ministerstwo Kultury. Od 1965 roku Pałac w Radziejowicach funkcjonuje jako Dom Pracy Twórczej. Przez 30 lat stałym rezydentem był tu Jerzy Waldorff. Dziś w Pałacu mieści się także największa w Polsce wystawa dzieł Józefa Chełmońskiego. Organizowane są także liczne spektakle teatralne, warsztaty, plenery i koncerty, w tym coroczny Letni Festiwal im. Jerzego Waldorffa.

 

 

 

 

 

January Suchodolski – Widok zamku w Radziejowicach 1840
Juliusz Kossak – Scena z polowania w Radziejowicach 1866
Zygmunt Vogel – Widok ruin zamku w Radziejowicach 1800